GD&TĐ - Nghị quyết 71-NQ/TW tạo bước ngoặt khi tách bạch hoàn toàn quyền tự chủ đại học khỏi áp lực tự chủ về tài chính.

Tân sinh viên nhập học tại Trường Đại học Công Thương TPHCM, tháng 9/2025.

Theo các chuyên gia giáo dục đại học, Nghị quyết 71-NQ/TW (Nghị quyết 71) của Bộ Chính trị đã định hướng tách bạch quyền tự chủ khỏi áp lực "tự lo" tài chính của các cơ sở giáo dục đại học.

Điều này đang được kỳ vọng sẽ "cởi trói" cho những sức mạnh nội tại của hệ thống, đặc biệt là ở các khối ngành giáo dục đại học đặc thù. Đây được xem là bước đi quan trọng nhằm thúc đẩy nền giáo dục đại học phát triển cân bằng và thực chất hơn.

Tự chủ không đồng nghĩa với tự lo tài chính

Trong nhiều năm qua, việc đồng nhất khái niệm “tự chủ” với “tự chủ tài chính” đã vô hình trung tạo ra một cuộc đua không cân sức giữa các trường đại học. Trong cuộc đua ấy, những khối ngành có chi phí đầu tư lớn, khả năng thương mại hóa thấp như khoa học cơ bản và sức khỏe thường bị đặt vào thế yếu.

Thạc sĩ Phạm Thái Sơn – Giám đốc Trung tâm Tuyển sinh và Truyền thông Trường Đại học Công Thương TPHCM.

ThS Phạm Thái Sơn, Giám đốc Trung tâm Tuyển sinh và Truyền thông, Trường Đại học Công Thương TPHCM, nhận định: Các ngành khoa học cơ bản như Toán học, Vật lí, Hóa học, Sinh học... thực sự khó khăn ở mô hình này. Đây là những ngành khó thu hút số đông sinh viên, ra trường chưa chắc có công việc ổn định. Trong khi đó, kinh phí đầu tư cho phòng thí nghiệm, cho nghiên cứu lại rất lớn và thời gian thu hồi vốn kéo dài.

" Giá trị của khoa học cơ bản mang tính gián tiếp, dài hạn, không tạo ra sản phẩm có thể chuyển giao ngay, nhưng lại là nền tảng cốt lõi cho mọi ngành công nghệ, y dược, kỹ thuật. Hệ quả tất yếu là nhiều trường đại học trong bối cảnh tự chủ tài chính buộc phải e dè, cắt giảm hoặc không dám đầu tư mạnh tay vào các ngành này. Điều đó dẫn đến sự phát triển lệch lạc, nơi các ngành có khả năng thương mại hóa lên ngôi, còn khoa học cơ bản dần bị thu hẹp và mai một."- Th.S Sơn nói.

Theo ông Sơn, Nghị quyết 71 ra đời, với định hướng tách biệt quyền tự chủ khỏi áp lực tài chính, được kỳ vọng sẽ mở ra cơ hội để các trường đại học tái cấu trúc chiến lược phát triển, đầu tư đúng mức vào các ngành học mang tính nền tảng, từ đó khơi thông sức sáng tạo và nâng cao chất lượng giáo dục đại học một cách toàn diện.

ThS Phạm Thái Sơn ví Khoa học cơ bản giống như phần rễ của một cái cây. "Rễ không mang lại quả ngọt ngay, nhưng nếu không nuôi dưỡng, cái cây công nghệ, kỹ thuật, y học ứng dụng sẽ sớm cằn cỗi. Nghị quyết 71 chính là quyết định ‘tưới nước’ cho bộ rễ, để cả hệ sinh thái tri thức được phát triển cân bằng".

Bài toán về cơ chế giám sát và bộ tiêu chí

Trao quyền tự chủ toàn diện là một bước đi cần thiết, nhưng để quyền tự chủ không bị lạm dụng hay đi chệch hướng, nó phải được ràng buộc chặt chẽ với trách nhiệm giải trình.

ThS Phạm Thái Sơn nhấn mạnh rằng, đây là nguyên tắc cốt lõi để đảm bảo sự thành công của chính sách từ Nghị quyết 71.

Trách nhiệm giải trình không chỉ là với cơ quan chủ quản. Trách nhiệm giải trình cần được văn bản hóa, không chỉ báo cáo tài chính, mà còn cả chất lượng đào tạo, hiệu quả nghiên cứu, tác động xã hội. Người đứng đầu trường phải chịu trách nhiệm trước xã hội, người học, và người sử dụng lao động. Đây là một sự chuyển dịch quan trọng, đặt các trường đại học vào vị thế phải thực sự phục vụ và chứng minh giá trị của mình với toàn xã hội.

Nguồn trích dẫn: https://giaoducthoidai.vn/nghi-quyet-71-nqtw-tuoi-nuoc-cho-bo-re-dai-hoc-post747418.html

Ban biên tập website

HUIT TT TS&TT